Czym jest bilans?
Bilans to zestawienie aktywów spółki (jej majątku) oraz pasywów (źródeł finansowania majątku) na konkretny dzień (np. koniec roku).
Przykładowy bilans wygląda następująco:
AKTYWA
I Aktywa trwałe
(Aktywa trwałe to majątek, który ma niski stopień płynności. Pozostanie on w spółce przez okres powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego.)1. Wartości niematerialne i prawne
Są to prawa majątkowe, które nadają się do gospodarczego wykorzystania przez okres dłuższy niż rok. Zaliczymy do nich m.in. prawa majątkowe, licencje, koncesje, prawa do patentów i znaków towarowych, know-how (nieopatentowane informacje praktyczne, doświadczenie)
2. Rzeczowe aktywa trwałe
Są to środki trwałe oraz środki trwałe w budowie. Do tej grupy zaliczymy m.in. nieruchomości (grunty, budowle, budynki, prawo użytkowania gruntu), maszyny, urządzenia, środki transportu, inwentarz żywy.
3. Należności długoterminowe
Środki, które inne podmioty są winne firmie. Zaliczamy do nich wszelkie należności, które wynikają z innych niż dostawa towarów i usług i których termin płatności jest dłuższy niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.
4. Inwestycje długoterminowe
Majątek posiadany w celu osiągnięcia korzyści wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania odsetek, dywidend lub innych pożytków. W tej pozycji znajdziemy m.in. nabyte papiery wartościowe (z zamiarem utrzymania ich dłużej niż rok), udziały w spółkach z o.o., długoterminowe lokaty, nieruchomości nie użytkowane przez spółkę, lecz kupione w celu odsprzedaży z zyskiem.
5. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Rozliczenia, które trwają dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego i dotyczą np. kwoty zapłaconej z góry do rozliczenia w poszczególnych miesiącach, np. czynsz, podatki.
II Aktywa obrotowe
Aktywa, od których oczekuje się, że zostaną zużyte, sprzedane lub wykorzystane w inny sposób w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.1. Zapasy
Aktywa rzeczowe przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego.
2. Należności krótkoterminowe
Należności z tytułu dostaw i usług oraz inne należności, które staną się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.
3. Inwestycje krótkoterminowe
Aktywa finansowe, które sa płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy. Do tej grupy zalicza się również środki pieniężne.
4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Podobnie jak przy rozliczeniach długoterminowych - tu jednak znajdziemy te rozliczenia, które trwają nie dłużej niż 12 miesięcy - np. czynsz zapłącony za 6 miesięcy z góry.
PASYWA
I Kapitał własny
Kapitał, który został wniesiony przez właścicieli lub wypracowany przez spółkę1. Kapitał podstawowy
Zwany też kapitałem zakładowym - najistotniejsza część kapitału własnego. Jego wysokość ustala się w umowie spółki. Jest początkowym wkładem właścicieli w majątek spółki po to, aby miała ona środki na rozpoczęcie działalności. Może się zwiększyć na skutek nowej emisji akcji. Zazwyczaj wniesiony w postaci pieniężnej - rzadziej niepieniężnej (aportu).
2. Kapitał zapasowy
Postaje na dwa sposoby - albo z nadwyżki ceny emisyjnej nowych akcji nad wartością nominalną akcji albo w trakcie działania spółki (część wypracowanego zysku netto przeznaczona zostaje na zwiększenie poziomu kapitału zapasowego).
3. Kapitał rezerwowy
Spółki tworzą go w celu pokrycia przyszłych strat lub zobowiązań.
4. Kapitał z aktualizacji wyceny
Powstaje na skutek przeszacowania środków trwałych i inwestycji długoterminowych.
5. Nierozliczone straty z lat ubiegłych
Pozycję tę wykażą spółki, które w latach poprzednich poniosły straty i nie zostały one jeszcze pokryte.
6. Zysk/strata netto
Wynik finansowy ostatniego roku obrotowego. Niepodzielony jeszcze przez Walne Zgromadzenie.
II Kapitał obcy
Kapitał, które jest użytkowany przez spółkę przez określony czas i po upływie którego musi być zwrócony. Często wiąże się z zapłatą odsetek (kredyty, pożyczki, obligacje).1. Rezerwy na zobowiązania
Rezerwy to zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Możemy tu znaleźć np. rezerwę na odroczony podatek dochodowy czy rezerwy na świadczenia emerytalne, nagrody jubileuszowe, premie.
2. Zobowiązania długoterminowe
Zobowiązania spółki o terminie spłaty powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego.
3. Zobowiązania krótkoterminowe
Zobowiązania spółki, które powinny być spłacone w terminie do 12 miesięcy od dnia bilansowego.
4. Rozliczenia międzyokresowe
Pozycja ta oznacza wartość aktywów już otrzymanych, które dopiero w przyszłości będzie przychodem bilansowym - np. otrzymane środki z tytułu świadczeń, których wykonanie nastąpi w późniejszym okresie lub przyjęte nieodpłatnie środki trwałe.
Z bilansem wiąże się zasada równowagi finansowej. Mówi ona o tym, że wartość aktywów musi być równa wartości pasywów. Jeśli jest inaczej - oznacza to, że w bilansie jest błąd.
Jak powinien wyglądać idealny bilans?
Nie ma konkretnej odpowiedzi na to pytanie. Każda spółka jest inna i dla każdej spółki inaczej wygląda idealny bilans. Spółka produkcyjna będzie miała większą wartość rzeczowych aktywów trwałych, w firmach handlowych dominują zapasy a w branży informatycznej ważną pozycją mogą być wartości niematerialne i prawne.
Wysoka wartość zobowiązań może generować ryzyko niewypłacalności, ale z drugiej strony efektywnie zarządzana spółka powinna korzystać z dźwigni finansowej i część aktywów finansować kapitałem obcym - szczególnie gdy może to zrobić tanim kosztem (tani kredyt, odroczenie płatności zobowiązań). Należy pamiętać, że odsetki płacone od pożyczek i kredytów są w firmie kosztem i pomniejszają płacony podatek.
Efektywna firma posiada względnie mały kapitał własny i generuje dochody wykorzytując tani kapitał obcy. Ważne jednak, aby oiągana rentowność znacznie przekraczała koszt pozyskania kapitału i żeby generować dodatnie przepływy finansowe, które pozwolą na bieżąco regulować zaciągnięte zobowiązania.
Pamiętać należy też o złotej zasadzie bilansowej. Mówi ona o tym, że kapitał stały (czyli kapitał własny powiększony o zobowiązania długoterminowe) musi być większy niż majątek trwały. W przeciwnym razie spółka finansuje majątek trwały (a więc małopłynny) zobowiązaniami krótkoterminowymi. Sytuacja taka oznacza albo brak płynności albo znaczne ryzyko utraty płynności. W jednym z następnych tekstów postaram się pokazać jakie pułapki czyhają w bilansach spółek oraz na co powinno się zwrócić uwagę analizując bilans firm oferujących akcje. Kilka ciekawych przykładów już mam.
